BSN xây dựng blockchain riêng với sự hậu thuẫn của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Nhiều nhà quan sát lo lắng đây có thể là phiên bản Web3 của Huawei.
Thỉnh thoảng, một người mới tham gia nhóm Telegram của BSN (Blockchain-based Service Network) đặt câu hỏi: “Wen token?”
“Chúng tôi sẽ không phát hành crypto”, admin của nhóm luôn đáp lại như thế.
Đây không phải thứ duy nhất làm cụt hứng những người săn lùng các dự án giai đoạn đầu có khả năng “to the moon”. BSN hầu như thiếu tất cả nét lôi cuốn mà người ta mong đợi ở một dự án crypto. Thành viên nhóm Telegram? Thậm chí chưa đến 400. Nhóm Discord? Không. Và, tất nhiên, không token, nên hãy quên chuyện airdrop đi.
Hơn nữa, He Yifan, chủ tịch của mạng, từng gọi crypto là “kế hoạch Ponzi lớn nhất trong lịch sử”. Dứt khoát không phải lời tán thành cho Bitcoin, Ethereum và những thế hệ nối tiếp chúng.
Vậy tại sao mọi người chú ý đến dự án ít người biết này? Hai từ thôi: Trung Quốc.
BSN đã xây dựng xương sống cho NFTChina, ra mắt vào tháng Hai và cung cấp 1.5 triệu bộ sưu tập với 600,000 người dùng đăng ký. HSBC, ngân hàng Anh cắm rễ sâu ở Hồng Kông và Thượng Hải, đang thử nghiệm BSN cho một hệ thống thanh toán.
Tuy nhiên, mục tiêu chính của BSN là trở thành phiên bản kỹ thuật số của Sáng kiến Vành đai và Con đường do Trung Quốc khởi xướng — chương trình 10 năm tuổi nhằm phát triển cơ sở hạ tầng và thu hút ảnh hưởng tại các nền kinh tế mới nổi ở châu Á và châu Phi. Bắc Kinh dường như thích chìa tay ra để giúp các quốc gia và ngành công nghiệp xây dựng hệ thống dựa trên blockchain có thể quản lý các khoản thanh toán và chức năng thương mại khác.
Điều đáng chú ý là chế độ dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình đang có ý định “chơi game” crypto theo luật riêng, bắt đầu với việc loại bỏ hoàn toàn token kỹ thuật số.
Chiến thuật này có thể đặt ra câu hỏi về chức năng của mạng blockchain mà BSN triển khai — rốt cuộc, token là phương tiện cốt lõi để chuyển tài sản. Cách tiếp cận này gợi lên so sánh với các chain riêng tư do các tổ chức Phố Wall phát triển, thứ mà những người ủng hộ DeFi từ lâu xem là sự phản bội tính đổi mới của crypto.
Nhưng việc cung cấp BSN — blockchain không crypto — phù hợp với các biện pháp hà khắc mà Bắc Kinh thực hiện trong những năm gần đây để dập tắt tình trạng đầu cơ tràn lan, cũng như hoạt động khai thác Bitcoin.
Và với toàn bộ sức mạnh hậu thuẫn của nhà nước Trung Quốc, BSN sẵn sàng trở thành một thế lực trong việc triển khai công nghệ blockchain ở những thị trường mới nổi.
“Các nhà phát triển blockchain ở những quốc gia có hệ thống dân chủ nên nhận ra rằng nếu họ giúp xây dựng BSN, họ đang xây dựng hệ sinh thái Internet mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc”, Yaya Fanusie, thành viên cấp cao tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới, phát biểu vào năm 2021.
Không lâu trước đây, Huawei, gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc, đã khiến phương Tây chấn động với tốc độ phát triển nhanh chóng và nhận búa rìu từ các lãnh đạo chính trị và doanh nghiệp với cáo buộc chiếm đoạt tài sản trí tuệ và bí mật thương mại của đối thủ. Với BSN, Web3 có thể sẽ tìm thấy "phiên bản Huawei" của mình, tức là một thực thể công nghệ cao khiến Mỹ và phương tây phải lo lắng.
BSN được thành lập vào năm 2020 bởi ba tổ chức quyền lực: Trung tâm Thông tin Nhà nước Trung Quốc, dịch vụ thanh toán UnionPay và công ty viễn thông nhà nước China Mobile.
He Yifan, CEO của Red Date Technology, một doanh nghiệp thương mại, chịu trách nhiệm vận hành mạng hàng ngày.
Với tham vọng của mình, BSN có thể đang xây dựng dự án Web2 tập trung cho một thế giới Web3 phi tập trung. Vào năm 2020, Tan Min, người đứng đầu Nhóm Xúc tiến Công nghệ Kinh tế Kỹ thuật số tại Viện Thiết kế Di động Trung Quốc và là tổng thư ký của BSN, cho biết nhóm đang xây dựng một mạng Internet nơi Trung Quốc có “quyền sở hữu trí tuệ độc lập và kiểm soát quyền truy cập Internet”.
Điều này đi ngược các đặc tính tự do của DeFi. Nhưng đây là cách Trung Quốc làm công chuyện.
Những năm gần đây, các công ty công nghệ Trung Quốc vươn ra toàn cầu đã phân chia các dịch vụ quốc tế và trong nước để tuân thủ quy định về dữ liệu cũng như quyền riêng tư trong và ngoài Trung Quốc.
Mức độ của sự phân chia khác nhau. Ví dụ, ByteDance có trụ sở tại Bắc Kinh điều hành Douyin - ứng dụng video ngắn phổ biến ở Trung Quốc, trong khi 1.6 tỷ người ở những nơi khác sử dụng “người anh em sinh đôi” TikTok.
BSN cũng không ngoại lệ với quy tắc này. Mặc dù cả dịch vụ blockchain Trung Quốc và quốc tế đều là phiên bản của blockchain công khai như Ethereum, nhưng mỗi loại được điều chỉnh tương ứng tại các thị trường khác nhau.
Ở Trung Quốc, BSN-DDC (Distributed Digital Certificate), các blockchain bị kiểm soát (permissioned), nghĩa là người dùng phải xác minh danh tính trước khi có thể sử dụng chúng. Điều này giúp họ tuân thủ luật KYC của Trung Quốc, đồng thời mang lại cho doanh nghiệp nhiều quyền kiểm soát hơn.
Trong khi đó, các blockchain của BSN Spartan Network quốc tế lại không bị kiểm soát (permissionless) và có thể được sử dụng ẩn danh. Cả hai phiên bản đều bị tước khả năng giao dịch token, mặc dù Spartan cho phép người dùng thanh toán phí gas bằng USDC.
Được giới thiệu vào tháng Mười hai, BSN Spartan Network đã có 30 khách hàng đăng ký, Tim Bailey, Phó chủ tịch bán hàng toàn cầu của Red Date, cho biết. Bailey nói BSN đang tận dụng vùng xám về quy định crypto ở Mỹ.
“Nói đến blockchain, mọi người thường nghĩ đến các ứng dụng liên quan thanh toán, do đó điều này rõ ràng hơn”, Bailey nói.
Nhưng mạng cũng có công dụng khác. Fujifilm, tập đoàn điện tử Nhật Bản, đã phát triển một ứng dụng trên BSN cho các hợp đồng kinh doanh on-chain. Prenetics, công ty xét nghiệm y tế và di truyền học có trụ sở tại Hồng Kông được niêm yết trên Nasdaq, sử dụng BSN để ẩn danh các kết quả xét nghiệm.
Mặc dù nhiệm vụ rõ ràng của BSN là hoạt động ở Trung Quốc, nhưng bên ngoài biên giới, dự án này phải vượt qua bóng ma của Huawei. Vào năm 2018, tờ Le Monde công bố một báo cáo cáo buộc gã khổng lồ công nghệ đã cài đặt phần mềm gián điệp trong Trụ sở Liên minh Châu Phi ở Ethiopia.
Cùng năm, chính quyền Canada đã bắt giữ Meng Wanzhou, Giám đốc tài chính Huawei tại Vancouver theo lệnh của các công tố viên Mỹ. Trung Quốc đáp trả bằng cách bắt giữ hai giám đốc điều hành doanh nghiệp Canada, mặc dù Bắc Kinh phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào giữa các sự kiện.
Vấn đề cuối cùng được giải quyết với việc người của hai bên được thả nhưng nó để lại sự nghi ngờ và cảm giác cay đắng.
Họ cũng bị chỉ trích vì rõ ràng đã giảm lượng tiếp cận các nội dung mà chính quyền Trung Quốc không mong muốn, bao gồm các video về Tân Cương, tỉnh phía tây nơi nhà nước bị cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với người Duy Ngô Nhĩ bản địa.
Với BSN, có mối lo ngại về việc chính phủ Trung Quốc có thể giám sát thứ gì on-chain và có thể quyết định loại bỏ thứ gì. Nếu BSN trở thành một thế lực trong hệ thống dữ liệu và thanh toán toàn cầu, đây có thể là vấn đề cấp bách.
BSN thừa nhận những lo lắng này là vấn đề, nhưng Bailey bác bỏ ý kiến cho rằng BSN có bất kỳ vi phạm nào.
Mặc dù vậy, Bailey cho biết các nhóm thuộc sở hữu nhà nước quản lý BSN ở Trung Quốc không tham gia điều hành BSN Spartan Network. Và BSN đang xây dựng một cấu trúc quản trị giúp xoa dịu những lo ngại về ảnh hưởng của Bắc Kinh.
BSN Foundation, tổ chức phi lợi nhuận giám sát mạng có trụ sở tại Singapore, đang lên kế hoạch công bố năm đối tác vào tháng Sáu - những bên được cho là có tiếng nói bình đẳng trong việc quản trị mạng. Một trong số đó là Red Date, và những bên còn lại là các công ty toàn cầu có trụ sở tại Mỹ, Ấn Độ và châu Âu. Đến cuối, BSN muốn có 40 đối tác quản trị trên toàn thế giới.
Hãy nhìn Jack Ma, từng là người giàu nhất Trung Quốc và người sáng lập tập đoàn công nghệ đa quốc gia khổng lồ Alibaba. Có vẻ sai lầm của ông là công khai cáo buộc các ngân hàng Trung Quốc hành xử như “tiệm cầm đồ” và đề xuất lĩnh vực này cần cải cách. Hiện ông giảng dạy về sản xuất lương thực và nông nghiệp bền vững trong tư cách giảng viên thỉnh giảng tại Trường Cao đẳng Tokyo.
Tuy nhiên, cơ hội có thể thấy rõ ràng. Lời hứa về công nghệ blockchain như bức tường thành chống lại giả mạo và deep fake, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán và xây dựng các ứng dụng đã thu hút sự chú ý của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Với sự hậu thuẫn của chính phủ Trung Quốc, BSN có bàn đạp để nhanh chóng mở rộng quy mô và cung cấp cho Bắc Kinh một công cụ khác để phát huy ảnh hưởng ở những quốc gia đang phát triển.
Tuy nhiên, cần phải tin BSN và Red Date khi họ nói Spartan Network hoạt động độc lập — và sẽ vẫn như vậy. Nhìn vào thành tích trong quá khứ của Trung Quốc, đây là một câu hỏi lớn
Thỉnh thoảng, một người mới tham gia nhóm Telegram của BSN (Blockchain-based Service Network) đặt câu hỏi: “Wen token?”
“Chúng tôi sẽ không phát hành crypto”, admin của nhóm luôn đáp lại như thế.
Đây không phải thứ duy nhất làm cụt hứng những người săn lùng các dự án giai đoạn đầu có khả năng “to the moon”. BSN hầu như thiếu tất cả nét lôi cuốn mà người ta mong đợi ở một dự án crypto. Thành viên nhóm Telegram? Thậm chí chưa đến 400. Nhóm Discord? Không. Và, tất nhiên, không token, nên hãy quên chuyện airdrop đi.
Hơn nữa, He Yifan, chủ tịch của mạng, từng gọi crypto là “kế hoạch Ponzi lớn nhất trong lịch sử”. Dứt khoát không phải lời tán thành cho Bitcoin, Ethereum và những thế hệ nối tiếp chúng.
Vậy tại sao mọi người chú ý đến dự án ít người biết này? Hai từ thôi: Trung Quốc.
Sáng kiến Vành đai và Con đường kỹ thuật số
BSN là dự án do nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn, ra đời để xây dựng công nghệ blockchain cho các khách hàng thương mại và chính phủ. Ra mắt vào năm 2020, mạng có trụ sở tại Hồng Kông và đang cung cấp cơ sở hạ tầng sổ cái kỹ thuật số cho 1,500 công ty, bao gồm cả Fujifilm tại Tokyo.BSN đã xây dựng xương sống cho NFTChina, ra mắt vào tháng Hai và cung cấp 1.5 triệu bộ sưu tập với 600,000 người dùng đăng ký. HSBC, ngân hàng Anh cắm rễ sâu ở Hồng Kông và Thượng Hải, đang thử nghiệm BSN cho một hệ thống thanh toán.
Tuy nhiên, mục tiêu chính của BSN là trở thành phiên bản kỹ thuật số của Sáng kiến Vành đai và Con đường do Trung Quốc khởi xướng — chương trình 10 năm tuổi nhằm phát triển cơ sở hạ tầng và thu hút ảnh hưởng tại các nền kinh tế mới nổi ở châu Á và châu Phi. Bắc Kinh dường như thích chìa tay ra để giúp các quốc gia và ngành công nghiệp xây dựng hệ thống dựa trên blockchain có thể quản lý các khoản thanh toán và chức năng thương mại khác.
Điều đáng chú ý là chế độ dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình đang có ý định “chơi game” crypto theo luật riêng, bắt đầu với việc loại bỏ hoàn toàn token kỹ thuật số.
Chiến thuật này có thể đặt ra câu hỏi về chức năng của mạng blockchain mà BSN triển khai — rốt cuộc, token là phương tiện cốt lõi để chuyển tài sản. Cách tiếp cận này gợi lên so sánh với các chain riêng tư do các tổ chức Phố Wall phát triển, thứ mà những người ủng hộ DeFi từ lâu xem là sự phản bội tính đổi mới của crypto.
Nhưng việc cung cấp BSN — blockchain không crypto — phù hợp với các biện pháp hà khắc mà Bắc Kinh thực hiện trong những năm gần đây để dập tắt tình trạng đầu cơ tràn lan, cũng như hoạt động khai thác Bitcoin.
Và với toàn bộ sức mạnh hậu thuẫn của nhà nước Trung Quốc, BSN sẵn sàng trở thành một thế lực trong việc triển khai công nghệ blockchain ở những thị trường mới nổi.
Hệ sinh thái Internet mới
Điều này khiến một số nhà quan sát lo lắng.“Các nhà phát triển blockchain ở những quốc gia có hệ thống dân chủ nên nhận ra rằng nếu họ giúp xây dựng BSN, họ đang xây dựng hệ sinh thái Internet mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc”, Yaya Fanusie, thành viên cấp cao tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới, phát biểu vào năm 2021.
Không lâu trước đây, Huawei, gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc, đã khiến phương Tây chấn động với tốc độ phát triển nhanh chóng và nhận búa rìu từ các lãnh đạo chính trị và doanh nghiệp với cáo buộc chiếm đoạt tài sản trí tuệ và bí mật thương mại của đối thủ. Với BSN, Web3 có thể sẽ tìm thấy "phiên bản Huawei" của mình, tức là một thực thể công nghệ cao khiến Mỹ và phương tây phải lo lắng.
BSN được thành lập vào năm 2020 bởi ba tổ chức quyền lực: Trung tâm Thông tin Nhà nước Trung Quốc, dịch vụ thanh toán UnionPay và công ty viễn thông nhà nước China Mobile.
He Yifan, CEO của Red Date Technology, một doanh nghiệp thương mại, chịu trách nhiệm vận hành mạng hàng ngày.
Với tham vọng của mình, BSN có thể đang xây dựng dự án Web2 tập trung cho một thế giới Web3 phi tập trung. Vào năm 2020, Tan Min, người đứng đầu Nhóm Xúc tiến Công nghệ Kinh tế Kỹ thuật số tại Viện Thiết kế Di động Trung Quốc và là tổng thư ký của BSN, cho biết nhóm đang xây dựng một mạng Internet nơi Trung Quốc có “quyền sở hữu trí tuệ độc lập và kiểm soát quyền truy cập Internet”.
Điều này đi ngược các đặc tính tự do của DeFi. Nhưng đây là cách Trung Quốc làm công chuyện.
Những năm gần đây, các công ty công nghệ Trung Quốc vươn ra toàn cầu đã phân chia các dịch vụ quốc tế và trong nước để tuân thủ quy định về dữ liệu cũng như quyền riêng tư trong và ngoài Trung Quốc.
Mức độ của sự phân chia khác nhau. Ví dụ, ByteDance có trụ sở tại Bắc Kinh điều hành Douyin - ứng dụng video ngắn phổ biến ở Trung Quốc, trong khi 1.6 tỷ người ở những nơi khác sử dụng “người anh em sinh đôi” TikTok.
Một cái tên, hai số phận
Năm 2021, người dùng ứng dụng nhắn tin mạng xã hội WeChat của Trung Quốc nhận được thông báo yêu cầu chuyển sang phiên bản quốc tế nếu họ đã đăng ký bằng số điện thoại không phải của Trung Quốc. Những người dùng phiên bản quốc tế được truy cập ít dịch vụ hơn, mặc dù các tài khoản Trung Quốc và không phải Trung Quốc vẫn có thể liên lạc với nhau.BSN cũng không ngoại lệ với quy tắc này. Mặc dù cả dịch vụ blockchain Trung Quốc và quốc tế đều là phiên bản của blockchain công khai như Ethereum, nhưng mỗi loại được điều chỉnh tương ứng tại các thị trường khác nhau.
Ở Trung Quốc, BSN-DDC (Distributed Digital Certificate), các blockchain bị kiểm soát (permissioned), nghĩa là người dùng phải xác minh danh tính trước khi có thể sử dụng chúng. Điều này giúp họ tuân thủ luật KYC của Trung Quốc, đồng thời mang lại cho doanh nghiệp nhiều quyền kiểm soát hơn.
Trong khi đó, các blockchain của BSN Spartan Network quốc tế lại không bị kiểm soát (permissionless) và có thể được sử dụng ẩn danh. Cả hai phiên bản đều bị tước khả năng giao dịch token, mặc dù Spartan cho phép người dùng thanh toán phí gas bằng USDC.
Được giới thiệu vào tháng Mười hai, BSN Spartan Network đã có 30 khách hàng đăng ký, Tim Bailey, Phó chủ tịch bán hàng toàn cầu của Red Date, cho biết. Bailey nói BSN đang tận dụng vùng xám về quy định crypto ở Mỹ.
HSBC, một trong những người dùng của họ, đã xây dựng bằng chứng khái niệm (proof of concept) cho mạng thanh toán B2B trên BSN Spartan Network.
“Nói đến blockchain, mọi người thường nghĩ đến các ứng dụng liên quan thanh toán, do đó điều này rõ ràng hơn”, Bailey nói.
Nhưng mạng cũng có công dụng khác. Fujifilm, tập đoàn điện tử Nhật Bản, đã phát triển một ứng dụng trên BSN cho các hợp đồng kinh doanh on-chain. Prenetics, công ty xét nghiệm y tế và di truyền học có trụ sở tại Hồng Kông được niêm yết trên Nasdaq, sử dụng BSN để ẩn danh các kết quả xét nghiệm.
Mặc dù nhiệm vụ rõ ràng của BSN là hoạt động ở Trung Quốc, nhưng bên ngoài biên giới, dự án này phải vượt qua bóng ma của Huawei. Vào năm 2018, tờ Le Monde công bố một báo cáo cáo buộc gã khổng lồ công nghệ đã cài đặt phần mềm gián điệp trong Trụ sở Liên minh Châu Phi ở Ethiopia.
Cùng năm, chính quyền Canada đã bắt giữ Meng Wanzhou, Giám đốc tài chính Huawei tại Vancouver theo lệnh của các công tố viên Mỹ. Trung Quốc đáp trả bằng cách bắt giữ hai giám đốc điều hành doanh nghiệp Canada, mặc dù Bắc Kinh phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào giữa các sự kiện.
Vấn đề cuối cùng được giải quyết với việc người của hai bên được thả nhưng nó để lại sự nghi ngờ và cảm giác cay đắng.
Bài học từ TikTok
Hiện tại, TikTok bị các nhóm nhân quyền và các quốc gia chỉ trích vì cơ cấu mờ ám của công ty và nỗ lực của họ trong việc che giấu cách thức kiểm soát chi nhánh quốc tế từ Bắc Kinh.Họ cũng bị chỉ trích vì rõ ràng đã giảm lượng tiếp cận các nội dung mà chính quyền Trung Quốc không mong muốn, bao gồm các video về Tân Cương, tỉnh phía tây nơi nhà nước bị cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với người Duy Ngô Nhĩ bản địa.
Với BSN, có mối lo ngại về việc chính phủ Trung Quốc có thể giám sát thứ gì on-chain và có thể quyết định loại bỏ thứ gì. Nếu BSN trở thành một thế lực trong hệ thống dữ liệu và thanh toán toàn cầu, đây có thể là vấn đề cấp bách.
BSN thừa nhận những lo lắng này là vấn đề, nhưng Bailey bác bỏ ý kiến cho rằng BSN có bất kỳ vi phạm nào.
“Mọi thứ đều được mã hóa”. Bailey cho biết thêm tất cả giải pháp của họ đều là nguồn mở và bất kỳ ai muốn kiểm tra mã cũng có thể truy cập.
Mặc dù vậy, Bailey cho biết các nhóm thuộc sở hữu nhà nước quản lý BSN ở Trung Quốc không tham gia điều hành BSN Spartan Network. Và BSN đang xây dựng một cấu trúc quản trị giúp xoa dịu những lo ngại về ảnh hưởng của Bắc Kinh.
BSN Foundation, tổ chức phi lợi nhuận giám sát mạng có trụ sở tại Singapore, đang lên kế hoạch công bố năm đối tác vào tháng Sáu - những bên được cho là có tiếng nói bình đẳng trong việc quản trị mạng. Một trong số đó là Red Date, và những bên còn lại là các công ty toàn cầu có trụ sở tại Mỹ, Ấn Độ và châu Âu. Đến cuối, BSN muốn có 40 đối tác quản trị trên toàn thế giới.
Lời hứa nào cho Trung Quốc?
Red Date đang ở trong thế bập bênh để giữ cho tất cả đối tác hài lòng. Với những nỗ lực nhằm thể hiện sự độc lập của mình, có thể nói BSN sẽ hoạt động theo đường lối của chính phủ Trung Quốc. Những vụ việc gần đây của các công ty công nghệ tại nước này cho thấy ngành này dễ bị can thiệp như thế nào.Hãy nhìn Jack Ma, từng là người giàu nhất Trung Quốc và người sáng lập tập đoàn công nghệ đa quốc gia khổng lồ Alibaba. Có vẻ sai lầm của ông là công khai cáo buộc các ngân hàng Trung Quốc hành xử như “tiệm cầm đồ” và đề xuất lĩnh vực này cần cải cách. Hiện ông giảng dạy về sản xuất lương thực và nông nghiệp bền vững trong tư cách giảng viên thỉnh giảng tại Trường Cao đẳng Tokyo.
Tuy nhiên, cơ hội có thể thấy rõ ràng. Lời hứa về công nghệ blockchain như bức tường thành chống lại giả mạo và deep fake, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán và xây dựng các ứng dụng đã thu hút sự chú ý của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Với sự hậu thuẫn của chính phủ Trung Quốc, BSN có bàn đạp để nhanh chóng mở rộng quy mô và cung cấp cho Bắc Kinh một công cụ khác để phát huy ảnh hưởng ở những quốc gia đang phát triển.
Tuy nhiên, cần phải tin BSN và Red Date khi họ nói Spartan Network hoạt động độc lập — và sẽ vẫn như vậy. Nhìn vào thành tích trong quá khứ của Trung Quốc, đây là một câu hỏi lớn
